Basiskennis voor opvangmedewerkers
Iedereen die werkt met ontheemden uit Oekraïne heeft baat bij een zekere basiskennis m.b.t. aspecten die relevant zijn voor zorg en ondersteuning op het gebied van psychosociale hulpverlening (PSH): wat het doel van PSH is, hoe die in Nederland georganiseerd is, welke verschillende categorieën er zijn, wat het onderscheid is tussen preventieve interventies en curatieve behandeling, wat signalen zijn van psychische problematiek als voorspellers voor ernstige problematiek, waarnaartoe je kunt verwijzen bij gesignaleerde psychische problematiek enz.
Daarnaast blijkt de Oekraïense cultuur een cruciaal aspect te zijn. Het gebrek daaraan staat regelmatig in de weg om goed te duiden wat er speelt bij een individu of in een groep. Het is daarom goed voor medewerkers in de opvang om ook daar kennis van te hebben.
Ook andere zaken – als groepsdynamiek, gezinsrelaties, alcohol- en middelengebruik en -misbruik en seksueel trauma – zijn thema’s waar sommige opvangmedewerkers graag kennis over hebben.
Voor wat betreft vaardigheden, waar de trainingen zich vooral op richten, gaat het om de volgende:
- Op cultureel sensitieve wijze het gesprek aangaan rondom psychisch welzijn en de link met de vlucht en het verblijf in een ander land.
- Herkennen wanneer bepaald gedrag of specifieke situatie een grens overgaat en wat je dan zelf kunt doen en signaleren van psychische problematiek (ontwikkelen van een ‘pluis-/niet-pluisgevoel’).
- Met de bewoners in opvanglocaties het gesprek aangaan over gesignaleerde problematiek.
- De-escaleren en omgaan met agressie.
- Verwijzen naar de juiste instanties.
Wij hebben de beschikbare informatiebronnen, trainingen en andere interventies die relevant zijn voor (een of meer van) deze thema’s op een rijtje gezet. Opvanglocaties kunnen hieruit zelf een keus maken. Voor advies hiervoor is de GGD in de regio het eerste aanspreekpunt. Eventueel kan het LOOP hier ook bij helpen.
Informatiebronnen
Handreiking psychische hulp aan vluchtelingen uit (regio) Oekraïne
De klankbordgroep Vluchtelingen & Asielzoekers deelt wat zij als ketenpartners op het gebied van traumazorg betekenen voor mensen die door de oorlog in Oekraïne naar Nederland gevlucht zijn. Dit kunnen Oekraïense vluchtelingen zijn, maar ook mensen van andere nationaliteiten die in Oekraïne of de getroffen regio woonden en moesten vluchten voor geweld.
Verkrijgbaar via
Handreiking: Psychosociale ondersteuning vluchtelingen: Adviezen voor vrijwilligers
Deze handreiking is bedoeld voor vrijwilligers en professionals die met vluchtelingen werken. Deze handreiking biedt do’s en don’ts en praktische informatie over waar je terecht kunt voor specifieke hulpvragen. Vrijwilligers en professionals die met vluchtelingen werken, worden met deze handreiking geïnformeerd over veerkracht en mogelijkheden om dit te versterken, signalering van psychische klachten en de stappen voor doorverwijzing bij vermoedens van ernstigere psychische problematiek.
Verkrijgbaar via
Checklist: Signalering van psychische klachten bij vluchtelingen
Deze lijst met vragen is bedoeld om in een vroeg stadium de juiste vragen te stellen aan vluchtelingen over mogelijk aanwezige psychische klachten. De lijst is zowel door medische leken als door zorgprofessionals te gebruiken. Mensen die veel contact hebben met vluchtelingen spelen een belangrijke rol in het vroeg signaleren van psychische klachten. Bij het langslopen van alle vragen komt er een ‘score’ uit, die iets zegt over de mogelijke ernst van problematiek en soms vervolgstappen nodig maakt.
Verkrijgbaar via
Handreiking: Hoe steun je kinderen met een vluchtelingenachtergrond?
Om vluchtelingen en kinderen in het bijzonder zo goed mogelijk bij te kunnen staan in hun herstel en welzijn, heeft War Child vanuit haar ervaring en kennis een aantal praktische adviezen en tips opgesteld. Deze adviezen gaan specifiek over de omgang met kinderen die enorm stressvolle situaties hebben meegemaakt.
Verkrijgbaar via
Signaleringstool: ReachNow
ReachNow is ontwikkeld voor ‘vertrouwde en gerespecteerde leden van een gemeenschap’, zoals War Child hen noemt, zonder een professionele achtergrond in de geestelijke gezondheidszorg, ter ondersteuning van proactieve identificatie van kinderen, adolescenten en gezinnen die geestelijke gezondheidszorg nodig hebben en om het zoeken naar hulp te bevorderen. Het is gebaseerd op een eenvoudig hulpmiddel: een stuk papier dat bestaat uit een reeks verhalen en illustraties in combinatie met een eenvoudig beslissingsschema. Na een eendaagse training kun je de tool gebruiken tijdens je dagelijkse activiteiten.
Verkrijgbaar via
Webinars en trainingen
Webinar: Herkennen van mentale gezondheidsproblemen Statushouders
Deze webinar gaat over hoe men signalen kan herkennen van psychische problemen bij vluchtelingen (dit kunnen zowel Oekraïense vluchtelingen als statushouders zijn). Het advies is, om voorafgaand aan de Webinar, een contactpersoon te hebben, die enigszins zicht heeft op een sociale kaart/ dan wel iemand die een sociale kaart wil maken. Belangrijk is namelijk, dat wanneer medewerkers signalen herkennen, ook weten waar zij vluchtelingen/ statushouders naar kunnen doorverwijzen voor hulp.
E-learning: Cultuursensitieve psychosociale opvang en begeleiding van vluchtelingen
ARQ Academy biedt tot 1 april 2023 in samenwerking met Health(e)Foundation een gratis e-learning module aan voor zorgprofessionals over cultuur sensitieve hulpverlening aan vluchtelingen. In deze module wordt de achtergrond van vluchtelingen in Nederland besproken, waarbij de leefsituatie en psychosociale problemen van vluchtelingen voor, tijdens en na de gedwongen migratie aan bod komen. In de module wordt uiteengezet hoe de hulpverlener op een cultuur sensitieve wijze contact kan maken met de vluchteling en klachten en problemen kan inschatten. Er worden handvatten aangereikt die de hulpverlener de vluchteling kan bieden om stress te hanteren, en wanneer verwijzing noodzakelijk is. De meest gebruikte behandelingen voor getraumatiseerde vluchtelingen worden op een rij gezet.
Verkrijgbaar via
Vluchtelingen hebben meer dan gemiddeld kans op het ontstaan van psychische problematiek. Het versterken van culturele competenties van hulpverleners is hiervoor van groot belang. De e-learning en workshop bieden de kennis en vaardigheden die hiervoor nodig zijn. Je kunt deze workshop alleen volgen als je bovengenoemde e-learning gevolgd hebt. In de workshop wordt stil gestaan bij de specifieke klachten en problemen van vluchtelingen en asielzoekers en de invloed van cultuur op de beleving en het begrijpen van de klachten. Het vroegsignaleringsinstrument MIRROR-V wordt besproken en geoefend. MIRROR-V is een korte vragenlijst en helpt om aan de hand van 6 domeinen op een gestructureerde manier het gesprek te voeren. Ook andere diagnostische instrumenten om klachten en problemen vast te stellen worden op een rij gezet.
Hier vind je een stappenplan voor hoe je toegang krijgt tot deze gratis e-learning op de site van GGZ Ecademy
Verkrijgbaar via
Training: Mentale Eerste Hulp (MEH+)
Eendaagse training over de stappen voor het verlenen van mentale eerste hulp. Je leert als medewerker zo goed mogelijk ondersteuning bieden aan opvangbewoners, door emotionele steun en praktische hulp en het versterken van hun veerkracht. Deze training wordt normaal gesproken alleen aan vrijwilligers en medewerkers van het Nederlandse Rode Kruis (NRK) gegeven. Na overleg is NRK bereid die aan ook derden te geven.
Training: Omgaan met psychosociale problemen
Tweedaagse training met theorie over omgaan met psychosociale problemen en valkuilen, waar je als begeleider van iemand met psychosociale problemen in kunt stappen. Oefenen met eigen draagkracht, grenzen stellen en begeleiden. Deze training wordt normaal gesproken alleen aan vrijwilligers en medewerkers van VluchtelingenWerk (VWN) gegeven. Na overleg is VWN bereid die ook aan derden te geven.
Training: cultuur sensitieve PSH, specifiek m.b.t. Oekraïense cultuur
Bestaande en (nog) niet bestaande trainingen en andersoortige interventies, zoals interactieve vraag- en antwoordsessies. O.b.v. de vraag die op een locatie speelt kan OPORA Foundation een programma ontwerpen dat begeleid wordt door Oekraïense professionals. Daarbij kan het gaan om specifieke thema’s, zoals alcohol, verslaving, geweld, conflict, de relatie ouders-kinderen enzovoort.
Basiscursus Traumasensitieve Ondersteuning
In deze basiscursus krijg je op een innovatieve, interactieve en heldere manier aan de hand van symbolen uitleg over trauma. Met meer kennis en inzicht op het gebied van trauma zul je jouw werk, lessen, begeleiding of therapie beter af kunnen stemmen op de doelgroep. Ook ga je aan de slag met zelfzorg-opdrachten, vanuit het idee dat je goed voor anderen kunt zorgen als je eerst en vooral goed voor jezelf kunt zorgen.
Indien jij na het voltooien van deze basiscursus je verder wilt verdiepen in traumasensitieve ondersteuning, dan kun je je na afloop inschrijven voor de Cursus Theoretische Verdieping en/of de Cursus Praktische Verdieping.
onze partners
