Signalen | Handreiking kind en gezin

Weet hoe trauma te signaleren en ermee om te gaan

Als je gevluchte kinderen en jongeren wilt ondersteunen of helpen, is het belangrijk om te weten dat een ingrijpende gebeurtenis niet automatisch tot trauma-gerelateerde problemen leidt. Het is normaal dat net gevluchte kinderen in het begin angstig of somber zijn. Zo kan het bijvoorbeeld helpen met begrip te reageren als een kind opstandig is, niet wil slapen vanwege angst voor nachtmerries of weer begint met bedplassen.  

Maar als dit lange tijd aanhoudt, is het nodig om hulp in te schakelen. Doeltreffende signalering is daarom van groot belang. Het is daarbij belangrijk om ervan bewust te zijn dat kinderen op verschillende leeftijden verschillende reacties op stress laten zien. Zo is het gedrag van tieners vaak zo dat ze hun problemen niet tonen júíst als ze die hebben.26 Het is daarom belangrijk om op signalen te letten die daarop kunnen duiden en goed te blijven observeren. 

Je kunt meer lezen over veelvoorkomende reacties per leeftijdsfase op ingrijpende gebeurtenissen op de website van Richtlijnen jeugdhulp en jeugdbescherming. In aanvulling heeft het VNG een handreiking signalering voor minderjarigen uit Oekraïne opgesteld. Verder heeft War Child de signaleringstool ReachNow ontwikkeld ter ondersteuning van proactieve identificatie van kinderen, adolescenten en gezinnen die geestelijke gezondheidszorg nodig hebben en om het zoeken naar hulp te bevorderen. Na een eendaagse training kun je de tool gebruiken tijdens je dagelijkse activiteiten. 

Als je vermoedt dat kinderen gespecialiseerde hulp nodig hebben, is het zaak dit met de ouder(s) te bespreken en door te verwijzen naar de huisarts. Ga met hen het gesprek aan als ouders je voorgestelde hulp voor het kind weigeren en onderbouw je zorgen met de signalen die je waarneemt. Bespreek samen wat het kind nodig heeft om zich optimaal te kunnen ontwikkelen en hoe jullie dat zouden kunnen realiseren. 

Als ouders zelf kampen met psychische problemen, is het goed om ouders te motiveren zelf ook hulp te zoeken of hen te begeleiden naar die hulp. Spreek met de ouder(s) over de invloed van hun eigen psychische problemen op kinderen. Help het gezin een steunend netwerk of een vertrouwenspersoon te vinden en wijs op de mogelijkheden van ondersteuning.27 

26. Kenniscentrum Kinder- en Jeugdpsychiatrie. (2022). In contact met kind of jongere uit Oekraïne? pas ‘Watchful Waiting’ toe.

27. Jeugdhulp en jeugdbescherming. (2024) Richtlijn Kinderen van Ouders met Psychische Problemen.

1. Het belang

Waarom het belangrijk is om kinderen en gezinnen te ondersteunen die gevlucht zijn uit hun land

2. Algemene handvatten

Leer omgaan met cultuurverschillen, werk aan vertrouwen, organiseer activiteiten, bied veiligheid en versterk het netwerk van ouders

3. Jongeren

Zorg voor taalondersteuning, bied culturele begeleiding, stimuleer activiteiten en ondersteun bij het het sociale netwerk

4. Signalen

Welke stressreacties zijn normaal en wanneer is er meer aan de hand? Herken tijdig de signalen en handel op tijd

5. Ouderschapsondersteuning

Probeer ouders zo goed mogelijk te ondersteunen door samen te bespreken en na te denken over hoe je dat kunt doen

6. Hulpmiddelen

Er zijn voor kinderen, ouders en professionals verschillende hulpmiddelen beschikbaar die je in kunt zetten

Mogen we u wat vragen?

Om te weten of we onze doelgroep bereiken, zijn we benieuwd naar uw functie.
Bent u: