Op de menukaart PSH-versterking vind je allerlei uitgangspunten, suggesties en good practices. Je kunt die gebruiken bij het maken van een plan om de PSH op een locatie, in de gemeente of in de regio zo goed mogelijk te organiseren (zie stap 5 van de Routekaart PSH. We pretenderen niet dat we volledig zijn met de items op de menukaart. Gebruik ze als inspiratie. Neem ze volledig over of borduur voort op een idee zodat het past in jullie situatie en voldoet aan de behoeften van jullie opvangbewoners en personeel.
Meer weten of op zoek naar aanbieders? Bekijk onze website, bel ons op 088 662 5816 of stuur ons een mail.
Hieronder vind je een tabel met daarin een overzicht van de verschillende opties. Klik op de desbetreffende optie voor meer info.
Per optie staat in de tabel of die relevant is voor preventie, de-escalatie of duurzame oplossing (resolutie) van problematiek, en of je de optie op locatie- of regioniveau kunt of moet organiseren of dat je daar reguliere partijen voor moet of kunt inzetten.
|
Onderdeel |
Optie | Preventie | De-escalatie | Resolutie | Locatie | Regulier | Regio |
|---|---|---|---|---|---|---|---|
|
Personeel |
X |
X |
X |
X |
|
|
|
|
Personeel |
X |
X |
X |
X |
|
|
|
|
Personeel |
X |
X |
X |
X |
|
|
|
|
Personeel |
X |
X |
|
X |
X |
X |
|
|
Personeel |
|
X |
X |
|
X |
X |
|
|
Personeel |
X |
X |
X |
X |
|
|
|
|
Huisvesting |
X |
X |
X |
X |
|
X |
|
|
Huisvesting |
X |
|
X |
X |
|
X |
|
|
Huisvesting |
X |
|
|
|
|
X |
|
|
Huisvesting |
|
X |
|
|
|
X |
|
|
Ondersteuning |
X |
|
|
X |
|
|
|
|
Ondersteuning |
X |
|
|
X |
|
X |
|
|
Ondersteuning |
X |
|
|
X |
|
|
|
|
Zorg |
X |
|
X |
X |
X |
X |
|
|
Zorg |
|
X |
X |
|
X |
|
|
|
Zorg |
|
|
X |
X |
|
|
|
|
Zorg |
|
X |
X |
|
X |
X |
|
|
Zorg |
|
|
X |
|
|
X |
|
|
Zorg |
|
|
X |
|
X |
|
|
|
Zorg |
|
X |
X |
X |
|
X |
|
|
Sociaal netwerk |
X |
X |
X |
X |
|
|
|
|
Sociaal netwerk |
X |
|
|
X |
|
|
|
|
Sociaal netwerk |
X |
|
|
|
|
X |
|
|
Sociaal netwerk |
X |
|
X |
X |
|
|
|
|
Informatie |
X |
|
|
X |
|
|
|
|
Informatie |
X |
X |
|
X |
|
|
|
|
Informatie |
X |
X |
|
|
|
X |
Training en deskundigheidsbevordering
Woonbegeleiders zijn de eerste lijn van ondersteuning voor opvangbewoners. Vanwege deze cruciale rol is het belangrijk dat zij over de juiste competenties beschikken. Hiervoor hebben we een handreiking Basiscompetenties opgesteld. Hierin staan de kennis, vaardigheden en houding waarvan wij adviseren dat medewerkers die zouden moeten bezitten als zij in de opvang regelmatig direct contact hebben met Oekraïense ontheemden.
Voor de beperking van (de impact van) overlast raden we aan om een aantal medewerkers specifiek te trainen op het gebied van (herkennen van en omgaan met) mensen met een psychische stoornis (w.o. nadrukkelijk een stoornis in middelengebruik c.q. verslaving) of een verstandelijke beperking. Denk hierbij ook aan vaardigheden in het omgaan met agressie en de-escalerend werken en kennis over de partijen die wanneer ingeschakeld kunnen en moeten worden bij overlast.
Voor een eerste overzicht van mogelijke trainingen en aanbieders, zie onze website.
Niet-standaardopleidingsmethoden
Veel kennis en vaardigheden zijn over te brengen in een gebruikelijke trainingssetting. Maar voor sommige situaties en competenties is dat niet altijd praktisch of effectief. Zeker voor complexe situaties zijn standaardaanpakken lang niet afdoende. Daarom is het verstandig om hiervoor ook out of the box te kijken, naar niet-standaardmethoden. Daarbij kun je denken aan training on the spot (waarbij iemand direct in een praktijksituatie aan de slag mag, onder begeleiding van een expert), job shadowing (waarbij je een professional volgt in haar werk) of een learning experience (zoals een intensief werkbezoek, in binnen- of buitenland).
Ambulante teams
Opvanglocaties zijn in de eerste en laatste plaats woonlocaties. Meestal is daar opvangpersoneel aanwezig om bewoners te ondersteunen, maar dat is geen zorgpersoneel en vaak zijn dat ook geen mensen die gericht PSH kunnen bieden. Hulp van experts kan in dit geval uitkomst bieden en helemaal in het geval van overlastsituaties. Een multidisciplinair ambulant team van bijv. social workers, psychologen, verpleegkundigen en/of artsen kunnen dan een uitkomst zijn. Die kunnen naar een locatie toe komen als een bewoner ondersteuning of zorg nodig heeft en, vanwege hun mobiele karakter, meerdere gemeenten bedienen. Ook voor deze teams is het de moeite waard te kijken welke Oekraïense professionals onderdeel ervan kunnen zijn. Een goed voorbeeld is het AOT va ’s-Hertogenbosch.
Supervisie en intervisie
Personeel op opvanglocaties maakt veel dingen mee die ze niet eerder hebben meegemaakt, waarvoor niet één goede aanpak is of waarvoor ze tijd en hulp nodig hebben om te verwerken. Dat kan voor onzekerheid en stress zorgen. Bovendien kunnen medewerkers in dat soort situaties keuzes maken die niet effectief of zelfs contraproductief zijn.
Het is daarom nuttig, om niet te zeggen nodig, om geregeld met collega’s bijeen te komen om hierover te praten, het liefst onder professionele begeleiding, in de vorm van intervisie. Ook is supervisie soms nuttig. Een meer ervaren of kundiger professional begeleidt dan medewerkers bij de vraagstukken waar ze mee worstelen.
Oekraïense professionals
Cultuursensitiviteit is een belangrijke competentie voor iemand die veel met ontheemden werkt. Dat helpt om bewust te zijn van de barrières tussen zichzelf en bewoners, en tussen bewoners en andere betrokkenen en daarnaar te kunnen handelen.
Iemand die zélf uit de cultuur van de ontheemde komt én diens taal spreekt is zich niet alleen bewúst van de cultuur- en taalbarrières, maar kan die ook gemakkelijker slechten. Zeker bij lastige situaties, waarin de spanningen oplopen, is het zeer welkom voor alle betrokken partijen als er iemand is met verstand van zaken én de wortels in de taal en cultuur van bewoners.
Daarom stimuleren wij altijd om Oekraïens sprekende professionals in te (laten) zetten, die kunnen werken op de opvang, in de gemeente en/of bij andere hulp- en zorginstanties.
Weinig bewoners per medewerker
Je kunt niet snel te veel woonbegeleiders hebben op een locatie. Hoe meer er zijn, hoe lager hun caseload of span of control. En dat is goud waard, als het gaat om het psychosociaal welzijn van bewoners. Aandacht, in de vorm van sociale of emotionele steun, kan zelfredzaamheid vergroten en psychische klachten, sociale onrust en overlast voorkomen. Dat het slim is om de ratio bewoner-medewerker laag te houden geldt voor medewerkers óp een locatie maar zeker ook voor andere hulp- en zorgverleners. Uiteraard snappen we dat je niet zomaar een blik mensen hiervoor kunt opentrekken, maar de ervaring leert dat er meestal meer mensen zijn die hiervoor openstaan als je goed zoekt, zeker onder de Oekraïners zelf. En geld hoeft eigenlijk niet het probleem te zijn (zie daarvoor het hoofdstuk Financiën).
Drie fases
Idealiter heeft elke regio tenminste drie soorten opvangplekken: regulier, time-out en zorg. De reguliere spreken voor zich. Dat zijn de locaties waar ontheemden opgevangen worden wanneer zij qua ondersteuning geen andere dan woonbehoeften hebben.
Time-outplekken zijn bedoeld voor ontheemden die dermate problematisch gedrag vertonen dat zij tijdelijk elders ondergebracht moeten worden. Op die manier kan bij hen en de locatie waar zij vandaan komen de rust wederkeren. Bovendien is het nuttig, om niet te zeggen nodig, om op zo’n time-outplek vast te stellen wat de reden is dat de betrokken ontheemde het problematische gedrag vertoont. Als dat iets blijkt te zijn dat op te lossen is met tijd of andere middelen die op de reguliere locatie kunnen worden ingezet, kan de betrokkene na de time-out weer terug naar de reguliere locatie. Als blijkt dat er meer nodig is dan geboden kan worden door reguliere hulp- of zorgverleners, dan komen de zorgplekken van pas. Een dergelijke bewoner kan dan van de time-outplek naar een zorglocatie verhuizen. Ook dat is een tijdelijke plek. De persoon in kwestie krijgt daar voor langere tijd de nodige ondersteuning en zorg maar er wordt wel aan gewerkt hem of haar weer dermate te stabiliseren dat hij of zij weer terug kan naar de reguliere locatie of kan doorstromen naar de reguliere (langdurige) zorg.
Het hebben van drie van dit soort verschillende plekken is ook nuttig om iets tegenover het gedrag van bewoners op reguliere locaties te stellen: je kunt ze inzetten als stappen in escalatie, als een bewoner bij voortduring ontoelaatbaar gedrag vertoont. Ze bieden de gemeente een maatregel om regels te handhaven: het laat de overlastgever zien dat er consequenties zijn aan het niet naleven van de regels. Zie ook het hoofdstuk Informatie.
Plaatsingscommissie
De manier waarop de regionale coördinatie vluchtelingenspreiding (RCVS) is ingericht verschilt per regio. Wat een werkend concept lijkt is plaatsing van Oekraïense ontheemden door regionale plaatsingscommissies. Die bestaan uit vertegenwoordigers van verschillende disciplines en partijen – zoals veiligheidsregio, GGD, gemeentelijke opvangorganisaties, sociaal domein, sociaalbeheerpartijen en welzijnsorganisaties. Zij zorgen ervoor dat ontheemden op de locatie komen die hun het beste past. Indien nodig kunnen partijen uit zorg of veiligheid – zoals huisartsenzorg, ggz, Zorg- en Veiligheidshuis – toegevoegd worden aan deze commissie, om voor complexere gevallen de juiste keus te maken.Optimale inrichting
In de opvang horen rust en een gevoel van veiligheid, privacy en controle te zijn. En aangezien de meeste bewoners al een tijd in de opvang wonen, kunnen we daar een gevoel van thuis aan toevoegen. Deze zaken, en specifiek een gevoel van controle en thuis, kun je het beste organiseren door mét de bewoners te bepalen hoe locaties ingericht zijn. Dat betekent dat je binnen de wettelijke kaders, bijvoorbeeld rond veiligheid en hygiëne, hun de ruimte geeft om hun opvangplek zelf in te richten. Denk hierbij aan het kiezen van de kleur van de wanden of het tapijt, zelf kunnen koken of tenminste het menu samenstellen, en de kamerindeling. Wees daarin creatief, houd een open mind en handel vanuit vertrouwen. Op locaties waar bewoners en locatiemanagement op deze manier met elkaar samenwerken, is het welzijn hoger en zijn er minder incidenten.
Handhaving- en toezichtslocatie
Het COA kent zogenaamde HTL’s, ofwel handhaving- en toezichtslocaties. Dit is een aparte opvanglocatie voor asielzoekers die binnen de COA-opvang ernstige overlast veroorzaken. Voor de bewoners en medewerkers is de impact van deze overlast zo groot dat plaatsing in een aparte opvang wenselijk wordt geacht. HTL-bewoners mogen zich alleen op de HTL en het omliggende terrein begeven. Daar volgen zij een dagprogramma met trainingen gericht op gedragsverbetering en sportactiviteiten, naast intensieve begeleiding. Er geldt een tweedagelijkse inhuisregistratie en een wekelijkse meldplicht. Bewoners zijn verzekerd tegen ziektekosten en wettelijke aansprakelijkheid, maar krijgen geen leefgeld. Voeding en producten voor persoonlijke verzorging en hygiëne worden in natura verstrekt. Bij goed gedrag kunnen bewoners door zelfwerkzaamheid een kleine financiële bijdrage krijgen.
Een overlastgever wordt voor minimaal vier en maximaal twaalf weken (plus één intake-week) op de HTL geplaatst. Vanaf de intake-week is er iedere vier weken een evaluatiemoment waarbij wordt bekeken of terugkeer naar een reguliere opvanglocatie mogelijk is of dat het verblijf in de HTL wordt verlengd dan wel plaatsing in een andersoortige opvang wenselijk is, zoals de Intensief Begeleidende Opvang, dat veel wegheeft van wat wij een zorglocatie zouden noemen (zie bij Zorg op deze menukaart).
Plaatsing op een HTL is dus een zwaardere maatregel dan plaatsing op een time-outlocatie. Het is te overwegen om, bijvoorbeeld in een regio, een dergelijke voorziening ook voor Oekraïners te treffen, als blijkt dat time-out niet werkt en iemand ook niet past op een zorglocatie.
Laagdrempelige psychosociale ondersteuning
Laagdrempelig psychosociale ondersteuning richt zich op het bieden van sociale, emotionele en praktische hulp bij (relatief) eenvoudige problemen van psychische en sociale aard, zoals het horen van slecht nieuws en stress. Betrokkenen kunnen hierbij ondersteunen door het bieden van een luisterend oor, praatgroepen met lotgenoten of het geven van psycho-educatie. Het LOOP heeft een handreiking met uitleg en tips om te helpen deze ondersteuning vorm te geven.
Laagdrempelige psychosociale interventies
Laagdrempelige psychosociale interventies (LPI’s) kunnen helpen bij het verminderen van psychische klachten, zoals stress, angst en depressie. Ze kunnen voorkomen dat milde klachten escaleren naar ernstige (zoals posttraumatische stressstoornis) en/of gevallen chronische aandoeningen, door vroegtijdige signalering en verwijzing. LPI’s kunnen een deel van de zorgvragen aan de ggz afwenden. Het LOOP heeft een keuzehulp ontwikkeld om te helpen de juiste LPI’s te kiezen voor de juiste doelgroep en het juiste doel.
Good practices ondersteuning
Verschillende gemeentelijke en regionale opvangorganisaties hebben al goede ervaringen met de inzet van laagdrempelige ondersteuning en interventies, waardoor de spanning op de locaties verminderden:
GGD Hollands Midden ondersteunt Oekraïners met psychische klachten met de interventie Problem Management Plus (PM+).
Intake
Sommige ontheemden hebben al een zorgbehoefte op het moment dat ze naar ons land komen. Om verschillende (bijvoorbeeld culturele of persoonlijke) redenen zijn zij daar niet altijd volledig open of eerlijk over. Dat hoeft geen probleem te zijn maar het kan soms vervelende gevolgen hebben, bijvoorbeeld als de opvang niet voorbereid is op eventuele acute grote fysieke of psychosociale problemen. Daarom is het verstandig een degelijke intake te doen als nieuwe bewoners aankomen om hun zorgbehoeften in beeld te hebben. Een team – bestaande bijvoorbeeld uit een huisarts, verpleegkundige en een psycholoog – kan die intake doen. Belangrijk daarbij is dat tenminste één van hen Oekraïens spreekt of er een tolk aanwezig is die zowel in het Oekraïens als in het Nederlands medische termen begrijpt en kan benoemen.
Netwerk
Om te voorkomen dat betrokkenen niet goed weten wat hun rol is als ze nodig zijn, is het belangrijk dat je je netwerk van belangrijke stakeholders uit de omgeving op het gebied van zorg, ondersteuning en veiligheid organiseert. (Zie stap 5 van de routekaart (socialekaartinventarisatie) voor een overzicht van wie die betrokkenen zijn.) Je wilt bijv. dat de huisarts snel klaar staat op het moment dat zich een acute situatie voordoet. Dan helpt het als je eerder al met hem hebt afgesproken in welke situaties je hem snel kunt oproepen.
Maak hen actief deelnemer in het voorkomen van, de voorbereiding op en aanpak van psychosociale problemen, zodat je snel kunt schakelen als dat nodig is. Zorg als GOO-projectmanager voor een binnenste ring met daarin lokale partijen. Zorg als regio voor een buitenste, regionale ring met ketenpartners die indien nodig aangehaakt kunnen worden. Geef hierin specifiek aandacht aan partijen die je nodig hebt bij het voorkomen en bestrijden van overlastsituaties, zoals Anonieme Alcoholisten, ggz, verslavingszorg, Veilig Thuis en het Zorg- en Veiligheidshuis.
Good practices zorg- en andere bijzondere locaties
In Haarlem hebben de gemeente en zorgorganisatie RIBW K/AM een unieke opvanglocatie opgezet in Joops Hotel voor Oekraïense ontheemden die kampen met geestelijkegezondheidsproblemen en/of drankmisbruik en op reguliere opvangplekken voor overlast zorgden. Het doel is om hun een veilige en rustige omgeving te bieden, wat niet alleen hun eigen welzijn bevordert, maar ook bijdraagt aan de rust op andere opvanglocaties. In Meerkerk en Vlaardingen biedt Passende Zorg plaats aan Oekraïense ontheemden met een psychosociale zorgvraag of een verstandelijke beperking. Zij krijgen daar professionele ondersteuning om een vast dagritme te ontwikkelen, inclusief persoonlijke verzorging en/of verpleging. Dat draagt bij aan een betere gezondheid en veerkracht. Alle zorg wordt geboden vanuit een cultuursensitieve aanpak. De gemeente Nijmegen heeft een zorgteam dat bestaat uit casemanagers van Sterker sociaal werk. Zij worden door de locatiemanager ingeschakeld als er signalen zijn dat iemand zorg nodig heeft. Ook heeft de gemeente een aparte vleugel voor personen die overlast veroorzaken en vaak niet goed voor zichzelf kunnen zorgen, meestal met achterliggende verslavings- of zwaardere ggz-problematiek. De bemensing hiervan doet Iriszorg, een instelling voor verslavingszorg en maatschappelijke opvang. Zij zijn verantwoordelijk voor zowel de persoonlijke trajecten als de groepsdynamiek. Naast de casemanagers, zijn hier groepswerkers aanwezig die vergelijkbaar werk doen als ambulante zorg. Zij zorgen ervoor dat de bewoners een dagritme hebben en hun afspraken met derden nakomen. De Vliegende Brigade is een landelijke taskforce die gemeenten ondersteunt bij het oplossen van complexe zorgvragen van ontheemden uit Oekraïne. Het team bestaat uit drie projectleiders, aangevuld met BIG-geregistreerde verpleegkundigen. De Vliegende Brigade adviseert gemeenten bij het opzetten van opvanglocaties met zorg en het optimaal inzetten van bestaande regionale zorg. Voor vragen of ondersteuning is zij bereikbaar via 06 5399 2099 of devliegendebrigade@vr-rr.nl.
Casemanagers
Sommige locaties hebben goede ervaringen met zorgcoaches, casushouders of casemanagers: iemand die bewoners begeleidt die extra aandacht nodig hebben vanwege een zorgbehoefte. Dat kan een fysiek probleem zijn waarvoor medicijnen of bepaalde oefeningen zijn voorgeschreven, maar ook een probleem met verslaving of een psychiatrische aandoening waarvoor het belangrijk is dat iemand af en toe incheckt bij de betreffende bewoner. Zo’n casemanager kan iemand van het opvangpersoneel zijn maar ook een professional van buiten de GOO, bijvoorbeeld een praktijkondersteuner huisarts (poh). Ook hier geldt weer dat het de voorkeur heeft als zo iemand Oekraïens spreekt.
Good practice ambulant ondersteuningsteam
Het samenwerkingsverband Noordoost-Brabant (NOB) zet in op zorg op locatie en biedt het ambulant ondersteuningsteam (AOT) van Den Bosch aan aan alle gemeenten in de regio. De aanleiding vormden in de eerste plaats de vele complexe casussen in de regio die vooral voor kleinere gemeenten lastig te behappen waren. Ook het feit dat gebruik van het Nederlandse zorgsysteem door ontheemden niet vanzelfsprekend is en dat zorg aan hen soms wordt geweigerd vanwege een tekort aan passende plekken was een reden om te zoeken naar een oplossing. Het AOT bestaat primair uit twee systeemtherapeuten die na een melding van een locatiemanager of zorgcoördinator triage doen, om te bepalen wat er speelt. Zij kunnen huisartsen en specialisten inschakelen, die zich in de ‘tweede schil’ van het team bevinden. Daarnaast heeft het team nauwe samenwerking met het reguliere systeem (zoals huisarts en ggz, maar ook met loketten voor Wmo, PGB en Wlz) en met de lokale gemeenschap en vrijwilligers. De nadruk ligt bij het trainen en inzetten van het team op cultuursensitiviteit, zodat de barrière tussen de Oekraïense bewoners en Nederlandse zorgverleners zo klein mogelijk is. Het AOT wordt via het samenwerkingsverband bekostigd vanuit de Bekostigingsregeling eerste opvang ontheemden Oekraïne door Regionale openbare lichamen (a.k.a. BeoO).
Instroom in reguliere zorg
Oekraïense ontheemden helpen bij het instromen in de reguliere zorg is niet altijd eenvoudig, met name bij complexere casuïstiek. De Vliegende Brigade kan daarbij helpen. Dit is een landelijke taskforce die gemeenten ondersteunt bij het oplossen van complexe zorgvragen van ontheemden uit Oekraïne. Het team bestaat uit drie projectleiders, aangevuld met BIG-geregistreerde verpleegkundigen. De Vliegende Brigade helpt bij het toeleiden naar reguliere zorg, waaronder hulp bij aanvragen voor langdurige zorg (Wlz) via de RMO en Wmo-voorzieningen en het plaatsen in reguliere zorginstellingen.
Onconventionele oplossingen
Net als bij het vinden en inrichten van locaties en zorg voor Oekraïense ontheemden is het zaak dat je creatief en in mogelijkheden denkt bij het bieden van zorg aan lastige doelgroepen. Zeker bij mensen met overlastgevend of, liever, aandachtvragend gedrag. Vanuit ervaringen met andere kwetsbare doelgroepen zijn hier goede ervaringen mee, zoals met Housing First, Room for Change en zorgboerderijen. Die gaan er bijvoorbeeld van uit dat mensen met dit soort problematiek niet primair zorg of straf nodig hebben maar een eigen ruimte en een zinnige besteding van hun tijd. Ook kun je creatief zijn in het benutten van plaatsen die (tijdelijk) niet door anderen gebruikt (kunnen) worden, zoals een (sta)caravan op een camping of particulier terrein, antikraak, Airbnb, een hotelkamer, een studentenkamer, een aanleunwoning bij particulieren, een leegstaande kamer in een verzorgingstehuis of een leegstaande expatwoning van een bedrijf.
Communitybuilding
Als gemeenschappen sterk zijn is dat goed voor het mentaal welzijn van leden van die gemeenschap. Zij krijgen daar onder andere sociale steun en informatie over dingen die voor hen belangrijk zijn en het geeft hun een gevoel van controle. Daarom is het belangrijk bewoners te steunen bij het opbouwen van die gemeenschappen of, zoals de Fransen dat zo mooi zeggen: te doen aan communitybuilding. Dat kan op allerlei verschillende manieren, zowel binnen als buiten de opvang, en er zijn verschillende organisaties, zoals Stichting Mano en Open Embassy, die hierbij kunnen helpen.
Activering
Activering en dagbesteding dragen aanzienlijk bij aan mentaal welzijn doordat ze structuur, zingeving en sociale verbondenheid bieden. Ze helpen gevoelens van eenzaamheid en isolatie te verminderen en versterken het zelfvertrouwen en de eigenwaarde. Door actief bezig te zijn, ervaren mensen meer grip op hun leven en verbeteren cognitieve en emotionele vaardigheden. Bovendien kan dagbesteding een opstap zijn naar verdere participatie in de samenleving, zoals werk of vrijwilligerswerk. Voor mensen met psychische kwetsbaarheden biedt het een veilige omgeving waarin ze op hun eigen tempo kunnen groeien, wat bijdraagt aan stabiliteit en herstel. Het is daarom erg essentieel dat er verschillende activiteiten zijn voor bewoners. Denk aan samen koken, filmavonden, sporten, boekenclub, tuinieren, dans(less)en, taallessen, vrijwilligerswerk, onderwijs, werk, spiritualiteit of religie en muziek maken of luisteren. Belangrijkste is dat het vanuit de bewoners zelf komt en, als het even kan, gefaciliteerd wordt door Oekraïense professionals en/of vrijwilligers. Vraag hun dus om hun ideeën en medewerking, en blijf dat doen, ook als ze niet meteen staan te springen om mee te denken en doen. Het kan helpen om hiervoor samen te werken met een bewonersraad of een Oekraïense expertpool van bewoners.
Activering kan dus op allerlei verschillende manieren, zowel binnen als buiten de opvang, en er zijn verschillende organisaties, zoals Stichting Mano en Open Embassy, die hierbij kunnen helpen.
Woonkamers
Buurthuizen en huiskamers voor en door Oekraïners kunnen een centrale rol spelen in de community(vorming). Daar kunnen ze bijeenkomen voor een praatje en leuke en nuttige activiteiten, zoals dans- of taalles of het samen maken van drones voor het Oekraïense leger. In verschillende plaatsen in Nederland zijn al dat soort woonkamers, zoals Vital’nya in Utrecht, het Oekraïnehuis in Rotterdam en Rasom in Haarlem. Als er nog niet zo’n plek in jullie regio is, kun je overwegen er zo een te richten. Doe dat sowieso samen met (sleutelpersonen uit de groep) bewoners.
Supportgroepen
Supportgroepen en lotgenotencontact bieden emotionele steun, erkenning en begrip vanuit gedeelde ervaringen. Ze helpen mensen zich minder alleen te voelen, normaliseren gevoelens en bevorderen veerkracht. Door verhalen te delen leren deelnemers van elkaar en ontdekken ze nieuwe strategieën om met uitdagingen om te gaan. Dit vergroot zelfvertrouwen en motivatie. Daarnaast kunnen deze groepen een veilige ruimte bieden om zonder oordeel te praten, wat stress vermindert en welzijn bevordert. Soms leiden ze zelfs tot langdurige vriendschappen en een sterkere sociale steunstructuur. Kortom, ze versterken zowel individuen als gemeenschappen door verbondenheid en gedeelde kracht. Ook hier is het weer nuttig als sleutelpersonen uit de gemeenschap c.q. doelgroep deze groepen (mede) organiseren.
Voorlichting aan bewoners
Duidelijke informatie is cruciaal voor het welzijn van bewoners en een prettige en veilige wijze van samenleven op de opvang. Daarom is het belangrijk om voorlichting te geven over relevante onderwerpen, liefst in eigen taal en vanuit eigen cultuur over bijvoorbeeld:
WhatsApp-groep/-forum
Regio Hollands Midden heeft een appgroep met alle locatiehoofden van de van haar achttien gemeenten. In de appgroep zitten ook collega’s die gespecialiseerd en ervaren zijn in zorgvragen en casuïstiek van het Zorg- en Veiligheidshuis. In de groep wordt actuele informatie gedeeld en kunnen locatiehoofden oproepen plaatsen op het moment dat er bijvoorbeeld vervangende woonruimte gezocht wordt of een locatie acute hulp nodig heeft bij een casus. Op deze manier kunnen zij snel informatie worden uitwisselen met collega’s en specialisten op het gebied van veiligheid en bevordert het de regionale samenwerking op het gebied van overlast.
Tools en handreikingen voor personeel
Naast opleiding en begeleiding heeft opvangpersoneel behoefte aan de juiste informatie en middelen om hun werk op het gebied van psychosociale hulpverlening goed te doen. Denk daarbij aan tools en handreikingen over:
Op de website van het LOOP staan veel van deze en andere tools en handreikingen.
Bespreek regelmatig met collega's wat er speelt op het gebied van mentaal welzijn op de opvang, hoe je daarbij kan helpen en wat je samen kan organiseren.
Formuleer met elkaar hoe je aankijkt tegen PSH: hoe denk je dat je kunt helpen, wat vind je belangrijk, wat heeft prioriteit ten opzichte van wat?
Stel vast wat de behoeften aan zorg en ondersteuning zijn onder Oekraïense ontheemden en wat opvangpersoneel nodig heeft om bewoners te ondersteunen.
Inventariseer welke ondersteuning en zorg er al is: welke partijen bieden al PSH aan ontheemden en vergelijkbare groepen en wat doen jullie zelf al?
Maak een plan vanuit de vorige twee stappen: wat ontbreekt nog, wat kan beter en hoe ga je daarvoor zorgen? Denk hierbij ook aan de bekostiging.
Op de menukaart PSH-versterking vind je allerlei uitgangspunten, suggesties en good practices.
Dan kun je het LOOP benaderen voor contactinformatie of om mee te denken. Je kunt het LOOP tijdens kantooruren bellen via 088 662 5816 of via de mail.
In het volgende webinar gaan we van 15.30 tot 17.00 in op desillusie. Er lijkt nog geen einde aan de oorlog, en Oekraïense ontheemden kunnen voorlopig waarschijnlijk niet terugkeren. Veel mensen hebben hun toekomstperspectief verloren en ervaren een gevoel van desillusie. In dit webinar wordt ingegaan op dit gevoel van desillusie en hoe je ontheemden daarbij kunt ondersteunen.
Disclaimer
Info@loketoekrainepsh.nl
088 662 5816
Het Loket Ontheemden Oekraïne PSH (LOOP) wordt gesubsideerd door het Ministerie van Justitie en Veiligheid.
Het LOOP verstuurt maandelijks een nieuwsbrief met daarin belangrijke onderwerpen die spelen op het gebied van psychosociale hulpverlening (PSH). Zo lichten we elke nieuwsbrief een vraag uit die binnen is gekomen via de helpdesk en welk advies we daarin hebben gegeven. Ook delen wij regelmatig ‘good practices‘. Dit zijn succesvolle initiatieven uit de praktijk.
Daarnaast kondigen wij belangrijk nieuws aan, zoals nieuwe webinars, werkbezoeken, nieuwe informatie en tips voor het organiseren van de opvang op alle (leef)gebieden voor ontheemden uit Oekraïne.
Volg ons op LinkedIn voor meer nieuws en nieuwe updates.