kennis, vaardigheden en houding voor medewerkers in de opvang

Het LOOP heeft een handreiking gemaakt over basiscompetenties voor medewerkers in de opvang. In de handreiking wordt er informatie gegeven over kennis, vaardigheden en houding voor medewerkers in de opvang. Daarnaast kun je er ook tips vinden over het verwerven van deze basiscompetenties en geven wij meer inzicht over het belang hiervan. 

handreiking basiscompetenties

Kennis, vaardigheden en houding die medewerkers zouden moeten bezitten als zij in de opvang regelmatig direct contact hebben met Oekraïense ontheemden.

Het LOOP heeft een handreiking gemaakt over basiscompetenties voor medewerkers in de opvang. In de handreiking basiscompetenties wordt er informatie gegeven over kennis, vaardigheden en houding voor medewerkers in de opvang. Daarnaast kun je er ook tips vinden over het verwerven van deze basiscompetenties en geven wij meer inzicht over het belang hiervan. 

De doelgroep zijn woonbegeleiders die op opvang locaties werk en en daardoor regelmatig direct contact hebben met Oekraïense ontheemden.

Inhoud

Bij alle competenties gaat het om basale kennis of vaardigheden.

Psychosociale hulpverlening (PSH)

Kennis hebben van psychosociaal crisismanagement crisismanagement1 en de interventiepiramide en die kennis kunnen toepassen op de opvangsituatie met bewustzijn van de eigen rol daarin.

 

Doelgroepsensitiviteit

Beseffen dat leden van de doelgroep zowel kwetsbaar als veerkrachtig zijn. Begrip hebben voor wat het inhoudt om oorlogenvlucht mee te maken, ontheemd te zijnen in een opvang te wonen en wat het effect van die omstandigheden kan zijn op het psychisch welzijn. Weten welke factoren bij (oorlogs)vluchtelingen het risico op klachten vergroten en welke daar juist tegen kunnen beschermen. Kennis hebben van de meest voorkomende psychische klachten en effectieve psychologische ondersteuning en behandeling daarvan.2

Cultuursensitiviteit

Cultuursensitief kunnen handelen bij benadering van Oekraïense ontheemden. Kennis hebben van verschillen tussen Oekraïne en Nederland in bijv. kijk op mentale gezondheid, zorgsystemen, institutioneel vertrouwen en opvoedingstradities. Bewust zijn van de eigen, Nederlandse culturen zonder oordeel kunnen omgaan met verschillen tussen mensen.

Zorg in Nederland

Kennis hebben van hoe zorg in Nederland georganiseerd is voor Oekraïense ontheemden: i.i.g. huisartsenzorg (huisarts, POH), Wmo, GGD, JGZ, basis-en gespecialiseerde ggz en tolken, en hoe die vergoed worden.

Zelfzorg

Besef hebben van het belang van zelfbewustzijn, reflectie op de eigen houding en het eigen handelen en een goede balans in afstand-nabijheid. Kunnen herkennen van tekenen van stress en burn-out. Eenvoudige technieken kennen voor het omgaan met stressen weten wanneer en hoe peersupport en andere hulp te zoeken.

Kennis en begrip hebben van het belang van vertrouwen winnen c.q. werken aan psychologische veiligheid en het bieden van een luisterend oor. Vaardigheden hebben voor dagelijkse ondersteunende communicatie en gespreksvoering met vluchtelingen op levensgebieden en bij gesignaleerde problematiek, zoals motiverende en oplossingsgerichte gespreksvoering. Dit omvat ook kennis van groepsdynamiek en het kunnen signaleren van spanningen verschillende soorten boosheid en agressie, en hierop kunnen interveniëren met gesprekstechnieken die grenzen stellen en helpen bij voorkomen van zaken als conflict, manipulatie, escalatie van onrust en oplopende boosheid.

Signaleren

Vaardig zijn in het herkennen van signalen als voorspellers voor psychische problematiek (w.o. PTSS) en wanneer bepaald gedrag of een specifieke situatie een grens overgaat en er hulp gezocht moet worden (ontwikkelen van een ‘pluis-/niet-pluisgevoel’).

Verwijzen

Kennis hebben van ondersteuning en zorg waarnaartoe verwezen kan worden bij gesignaleerde psychische problematieken vaardigheden om dat te doen, en van laagdrempelige mogelijkheden om psychisch welzijn te bevorderen.

1 Psychosociaal crisismanagement is sinds 2023 de ‘officiële’ naam voor psychosociale hulpverlening (PSH). Zie de website van ARQ.

2 Dat laatste (‘Kennis hebben van[…]en behandeling daarvan.’) gaat om kénnis hebben, niet om het zelf kunnen diagnosticeren en behandelen. Na een training zou een woonbegeleider moeten begrijpen hoe bijv. trauma werkt en welke behandelwijzen ervoor zijn.

Vorm

Hoe je het beste de competenties kunt (laten) verwerven.

Doseren

Maak het opdoen van deze competenties geen grote belasting voor deelnemers. Niet alles hoeft in één keer. Het belangrijkste is om te beginnen. Dat kun je doen door de competenties bijv. stapsgewijs te verwerven en te beginnen met de meest relevante en urgente. Zie ook het volgende punt.

Maatwerk

Zorg ervoor dat de aanbieder c.q. trainer in taal, tempo en niveau rekening houdt met de deelnemers, die vaak geen (sociaal)psychologische, welzijns-of zorgachtergrond hebben. Kijk naar eerder verworven competenties, van de groep en individuen: welke competenties uit de norm bezitten ze al? Neem die mee in het bepalen van het precieze aanboden het samenstellen van de training door de aanbieder.

Integrale aanpak

Zorg er bij voorkeur voor dat de training onderdeel is van een breder traject, dat bijv. bestaat uit e-learning, training, onderlinge gesprekken en reflectie en teamverbeterplannen en -afspraken. Zie ook het laatste, maar zeker niet het minst belangrijke punt.

Teambuilding

Het runnen van een opvanglocatie is vooral teamwork. Het verdient daarom aanbeveling dat de meerderheid van (zo niet alle) medewerkers van een locatie dezelfde training doorlopen, zodat iedereen één lijn trekt en dezelfde taal spreekt. Stimuleer ook dat medewerkers goed ingewerkt worden en elkaar goed kennen. Zorg voor ondersteuning, bijv. d.m.v. casuïstiekbespreking(intervisie),coaching en onderlinge feedback. Laat deelnemers samen bepalen: wat is onze rol in de opvang, tot hoever gaat onze begeleiding en hoe kunnen we bewoners aanspreken op eigen verantwoordelijkheid en hun zelfredzaamheid bevorderen? Laat idealiter deelnemers tijdens de training met elkaar een norm bepalen voor wat zij wel en niet wenselijk gedrag van bewoners en henzelf vinden. Op die manier staan zij steviger in hun schoenen. Idealiter integreert de trainer dit soort teambuildingsactviteiten in het traject.

Heb je na het lezen van deze handreiking nog steeds vragen? Dan kun je het LOOP benaderen voor contactinformatie of om mee te denken over welke hulp je kunt inschakelen in een specifieke situatie. Je kunt het LOOP tijdens kantooruren bereiken via info@loketoekrainepsh.nl of 088 662 5816.

Op de hoogte blijven over psychosociale hulp in de opvang?

Het LOOP verstuurt maandelijks een nieuwsbrief met daarin belangrijke onderwerpen die spelen op het gebied van psychosociale hulpverlening (PSH). Zo lichten we elke nieuwsbrief een vraag uit die binnen is gekomen via de helpdesk en welk advies we daarin hebben gegeven. Ook delen wij regelmatig ‘good practices‘. Dit zijn succesvolle initiatieven uit de praktijk. 

Daarnaast kondigen wij belangrijk nieuws aan, zoals nieuwe webinars, werkbezoeken, nieuwe informatie en tips voor het organiseren van de opvang op alle (leef)gebieden voor ontheemden uit Oekraïne.

Volg ons op LinkedIn voor meer nieuws en nieuwe updates. 

Aanmelden nieuwsbrief