Inhoudelijke overwegingen en kwaliteitscriteria

Inhoudelijke overwegingen

Er is een grote verscheidenheid in het aanbod van laagdrempelige psychosociale interventies (LPI’s). Het is daarom niet eenvoudig om daaruit een keuze te maken die past bij de situatie in je gemeente of opvanglocatie. Ons advies daarover kan je helpen bij het maken van een keuze voor een LPI. Het bestaat uit:

  1. Een praktische keuzehulp, voor als je snel wilt weten welke interventie voor jullie situatie het meest geschikt lijkt (te vinden op de LPI-startpagina of onderaan deze pagina).
  2. Inhoudelijke overwegingen, die beschrijven welke LPI(’s) waarom in welke situatie het meeste geschikt is of zijn (zie hier direct onder).
  3. Kwaliteitscriteria, die helpen bepalen of een LPI de juiste kwaliteit heeft (zie rechtsonder).


Voorselectie op basis van kwaliteit en cultuursensitiviteit

De overwegingen hieronder zijn bedoeld om de keuze voor een interventie te vergemakkelijken door belangrijke overwegingen te expliciteren. Deze overwegingen gebruiken we ook bij de genoemde keuzehulp, waarmee je een snelle keus kunt maken in de shortlist van interventies die wij al hebben opgesteld. Deze LPI’s voldoen aan onze kwaliteitseisen. (Over die eisen aan LPI’s staat meer rechts onderaan deze pagina, bij Kwaliteitscriteria.)

Ook zijn alle door ons voorgeselecteerde interventies cultuursensitief. Dat betekent dat de interventies aansluiten bij specifieke culturele behoeften en verwachtingen van ontheemden. Veelal gebeurt dit door de inzet van Oekraïense trainers, die meestal ook psycholoog zijn. Hierdoor kan de LPI bovendien in de eigen taal plaatsvinden, wat er ook voor zorgt dat de drempel om deel te nemen lager wordt.

De interventies zijn verder over het algemeen flexibel inzetbaar. Aanpassingen aan specifieke behoeften van deelnemers zijn gedurende de interventie steeds mogelijk.

Een korte beschrijving van de geselecteerde LPI’s (inclusief tijdsinvestering en kosten) is te vinden op de site van het LOOP.

De overwegingen hieronder zijn dus een uitleg bij de keuzehulp. Daarnaast kun je ze gebruiken als je denkt aan de inzet van een andere interventie dan de door ons geselecteerde LPI’s.

Het is uiteraard van belang het doel en de kwaliteit van de interventies bij de keuze steeds in je achterhoofd te houden, zo mogelijk te controleren of die voldoet aan het doel en kwaliteitseisen en je keus aan te passen als daar aanleiding toe is. Als je denk aan de inzet van een andere interventie dan onderstaande LPI’s, dan raden we je aan de kwaliteitseisen die wij stellen te raadplegen en mee te nemen in je overweging. Die vind je bij de kwaliteitscriteria.


Overwegingen bij de keuze voor een laagdrempelige psychosociale interventie

Er is een drietal overwegingen dat een goed onderscheid maakt tussen de ene of de andere interventie. Die overwegingen helpen je dan ook om de keus te maken voor de juiste LPI. Die drie zijn: leeftijd van de doelgroep, focus op veerkracht en zelfredzaamheid of op klachten, en individuele of groepsgewijze uitvoering. Daarnaast kan het slim zijn om ook nabijheid (in de regio) mee te nemen in je overweging.

Overweging 1: leeftijd

Voor iedere leeftijdsgroep is passende psychosociale ondersteuning en zorg onontbeerlijk, maar kinderen, jongeren en volwassenen hebben verschillende behoeften en problemen. Het is van belang na te gaan voor welke leeftijd(sgroepen) de LPI nodig is. Voor jongere kinderen is altijd toestemming van de verzorgers nodig om hen deel te laten nemen aan een LPI. Sommige interventies kunnen ook specifiek ingezet worden voor ouders en/of gezinnen.

Voor welke doelgroep zoek je een interventie?

  1. volwassenen (18+): BAMBOO, MindFit, Mind-Spring, 7Roses, PM+
  2. jongeren (12-18 jaar): BAMBOO, Mind-Spring, PM+
  3. kinderen (tot 12 jaar): BAMBOO, Mind-Spring
  4. ouders en gezin: Mind-Spring


Overweging 2: doel

De kans dat ontheemden kampen met stressgerelateerde of aanpassingsproblemen en/of milde tot matige psychische klachten is groot. De verschillende interventies hebben echter specifieke doelstellingen. Gezien de diverse groep ontheemden in Nederland is het ook hier weer van belang de behoeften van de doelgroep, eventueel met hulp van een deskundige, in kaart te brengen, voordat je een keuze maakt voor een LPI.

Het primaire doel van een LPI is vaak één van deze twee:

  1. Veerkracht en zelfredzaamheid. Veerkracht en zelfredzaamheid zijn cruciaal voor een succesvolle integratie en het voorkómen van mentale problemen. Daarbij kunnen LPI’s (een gevoel van) eigen regie of zelfredzaamheid stimuleren. Dit soort interventies is breed toegankelijk voor mensen die zich daarvoor aanmelden. Een indicatie is hiervoor dus niet nodig.
  2. Mentaal welzijn en voorkoming van ergere klachten. LPI’s kunnen ondersteunen bij het verminderen van psychische klachten, zoals angst en depressie, die relatief vaak voorkomen bij vluchtelingen en ontheemden. Vroegtijdige inzet kan ondersteunen bij het voorkomen dat milde klachten escaleren naar ernstige (zoals PTSS) en in sommige gevallen chronische aandoeningen.

 

De ene interventie werkt meer impliciet aan integratie, terwijl er bij andere interventies explicieter de nadruk op ligt (zie onze website voor beschrijvingen van interventies).

Voor welk doel zoek je een interventie?

  1. Veerkracht en zelfredzaamheid: BAMBOO, MindFit, Mind-Spring, 7Roses
  2. Mentaal welzijn en voorkoming van ergere klachten: BAMBOO, MindFit, Mind-Spring, PM+
 

Overweging 3: individueel of groepsgewijs

Zowel individuele als groepsinterventies hebben hun eigen voordelen. De keuze tussen de ene of de andere soort hangt af van de specifieke behoeften van de doelgroep, beschikbare financiële en logistieke middelen, en de aard van de psychosociale ondersteuning die gewenst is. De volgende overwegingen kun je meenemen bij je keuze voor individueel of groepsgewijs.

Privacy en vertrouwelijkheid vs. sociale steun

  1. Individuele interventies kennen meer persoonlijke aandacht en een hogere mate van privacy en vertrouwelijkheid. Dit kan prettig zijn voor mensen die het moeilijk vinden over gevoelige of persoonlijke kwesties te praten in groepsverband, zeker als de groep waarin ze zich bevinden ook de groep is met wie ze in het dagelijks leven veel te maken hebben.
  2. Groepsinterventies bieden de mogelijkheid om ervaringen te delen en steun bij elkaar te vinden. Dit kan het welzijn van deelnemers verbeteren en hen helpen om te gaan met gedeelde uitdagingen. Delen kan de ervaringen ook ‘normaliseren’ en gevoelens van isolatie verminderen.


Gerichte aanpak vs. meer algemeen

Een individuele interventie kan gemakkelijker afgestemd worden op de behoeften van de deelnemer. Doordat de focus op het individu ligt kan de ondersteuning ingaan op diens specifieke situatie, met mogelijk meer effect.

Mensen kunnen ook een verwijzing van de huisarts, bedrijfsarts of andere hulpverlener krijgen voor deelname aan een LPI. Dan is er sprake van een indicatie en zijn er milde tot matige mentale klachten gesignaleerd. Een individuele interventie is dan wellicht geschikter want sneller te regelen en sneller effectief.

Flexibiliteit in planning

Individuele interventies bieden meer flexibiliteit in planning en organisatie, waardoor deelnemers gemakkelijker toegang hebben tot ondersteuning op tijdstippen die voor hen geschikt zijn. Groepsinterventies vragen ook meer logistieke organisatie, denk bijv. aan grotere ruimtes regelen, tijdstippen kiezen en uitnodigingen versturen. Bij groepsinterventies is het vaak van belang dat er voldoende deelnemers zijn om van start te kunnen gaan.

Kosten

Groepsinterventies kunnen voordeliger zijn wanneer je veel mensen ondersteuning wilt geven. Wanneer er een beperkt aantal mensen is die ondersteuning nodig heeft, kan het vanuit kostenoverweging juist voordeliger zijn om individuele ondersteuning te bieden. De tarieven van de interventies kun je het beste bij de aanbieder zelf checken.

  1. Individueel: 7Roses, PM+
  2. Groepsgewijs: BAMBOO, MindFit, Mind-Spring, 7Roses, PM+


Extra overweging: aanbod in de buurt

Naast inhoudelijke overwegingen is het van belang te kijken welke LPI’s in je regio aangeboden worden. Het kan gemakkelijk en efficiënt zijn om te werken met bekende aanbieders, aansluitend bij de psychosocialehulpstructuur in je regio. 

De hierboven besproken LPI’s kunnen in elke regio aangeboden worden. In de gids Preventieve interventies psychische gezondheid voor vluchtelingen staan ook andere mogelijke interventies.

Als je kiest voor een andere LPI dan uit onze voorselectie, lees dan hieronder ook over kwaliteitscriteria.

Kwaliteitscriteria

Het is van belang het doel en de kwaliteit van de interventies bij de keuze steeds in je achterhoofd te houden, zo mogelijk te controleren of die voldoet aan het doel en kwaliteitseisen en je keus aan te passen als daar aanleiding toe is. 

De vijf LPI’s die we hierboven voorstellen, voldoen aan onze kwaliteitseisen. Als je denkt aan de inzet van een andere interventie dan de door ons geselecteerde LPI’s, dan raden we je aan onderstaande kwaliteitseisen te raadplegen en mee te nemen in je overweging.


Wat is de meerwaarde van de interventie?

  1. Vervult ze een hiaat in het bestaande aanbod?
  2. Ontlast ze het ondersteunings- en/of zorgsysteem?
 
Als het antwoord nee of onbekend is op beide vragen, heeft het waarschijnlijk niet veel zin de interventie aan te bieden.


Is er bewijs dat de interventie werkt?

  1. Wetenschappelijke studies tonen aan dat dit kan werken.
  2. De interventie is opgenomen in richtlijnen. 
  3. Experts zijn van mening dat de interventie wenselijk is of kan werken.
  4. Er is geen aanwijzing dat dit wenselijk is of kan werken.
 
Als het antwoord optie 4 is, bied de interventie dan liever niet aan.


Sluit de interventie aan bij of is er in de interventie aandacht voor specifieke culturele behoeften van Oekraïners?

  1. Zijn er Oekraïners betrokken bij de uitvoering van de interventie?
  2. Sluit de interventie aan bij of is er in de interventie aandacht voor specifieke culturele behoeften van Oekraïners?
 
Als je op beide vragen ontkennend moet antwoorden, check dan bij (vertegenwoordigers van) potentiële deelnemers wat zij van de interventie vinden.


Wat is de kwaliteit van de uitvoerders?

Zijn de uitvoerders van de interventie voldoende gekwalificeerd om de interventie uit te voeren en kunnen die kwalificaties worden geverifieerd?

  1. De uitvoerders hebben een training of opleiding gevolgd.
  2. De uitvoerders krijgen intervisie.
  3. De interventie wordt uitgevoerd door professionals, die beschikken over de juiste professionele kwalificaties (bijv. een actuele BIG-registratie of vergelijkbaar kwaliteitsregister).
 
Als geen van geen van de drie opties sprake is, is het verstandig de interventie niet in te zetten.

1. Het belang

Klachten van ontheemden vragen om interventies die erger voorkomen en
veerkracht en integratie bevorderen

2. De implementatie

Werk aan vertrouwen, zorg voor signalering en betrokkenheid, communiceer helder en tijdig, en maak deelname gemakkelijk

3. De overwegingen

Bepaal je keuze o.b.v. leeftijd, doel en groepsgrootte. Let op de kwaliteit van LPI's die je zelf kiest

4. De financiering

Om LPI's te bekostigen kun je de BooO van de NOO en de meerkostenregeling 

van VWS gebruiken

5. Start met de Keuzehulp

Deze tool helpt je om op basis van een paar eenvoudige kenmerken te zien welke interventies de meest passende zijn

6. Literatuurlijst

Bronnen van de feiten die we hebben gebruikt voor deze handreiking

Oekraïense vluchtelingen hebben verschillende ondersteuningsvragen- en behoeften. Een deel van hen ervaart milde psychische klachten; normale reacties op een abnormale situatie. Soms is er sprake van ernstige psychische klachten, overlast en/of middelenmisbruik. Dat roept allerlei vragen op.

Keuzehulp
Deze tool helpt je om op basis kenmerken te zien welke interventies de meest passende zijn

Leeftijd
Kinderen, jongeren en volwassenen hebben verschillende behoeften en problemen. Bepaal voor welke leeftijd(sgroepen) de LPI nodig is.
Doel
LPI’s richten zich óf op veerkracht en zelfredzaamheid (t.b.v. het voorkómen van mentale problemen) óf op het verminderen van psychische klachten.
Vorm
De keuze tussen een individuele of groepsinterventie is een afweging tussen privacy vs. sociale steun en een gerichte aanpak vs. meer algemene aanpak, en van flexibiliteit in planning en kosten.

Op de hoogte blijven over psychosociale hulp in de opvang?

Het LOOP verstuurt maandelijks een nieuwsbrief met daarin belangrijke onderwerpen die spelen op het gebied van psychosociale hulpverlening (PSH). Zo lichten we elke nieuwsbrief een vraag uit die binnen is gekomen via de helpdesk en welk advies we daarin hebben gegeven. Ook delen wij regelmatig ‘good practices‘. Dit zijn succesvolle initiatieven uit de praktijk. 

Daarnaast kondigen wij belangrijk nieuws aan, zoals nieuwe webinars, werkbezoeken, nieuwe informatie en tips voor het organiseren van de opvang op alle (leef)gebieden voor ontheemden uit Oekraïne.

Volg ons op LinkedIn voor meer nieuws en nieuwe updates. 

Aanmelden nieuwsbrief