Jongeren en volwassenen met een vluchtelingenachtergrond lopen door hun ervaringen een groter risico om psychische klachten te ontwikkelen. Studies laten zien dat een forse groep kampt met milde tot matig ernstige psychische klachten en dat circa 20% een posttraumatische stressstoornis en/of een depressie ontwikkelt. 

Psychische problemen hebben een negatieve invloed op het (toekomstig) functioneren van de vluchtelingen en hun vermogen om te leren, integreren en participeren. Het tijdig signaleren van klachten én het krijgen van goede begeleiding en zorg zijn van groot belang bij de aanpak van psychische problematiek.

Veel vluchtelingen krijgen – om verschillende redenen – vaak te laat (passende) zorg. Milde psychische klachten ontwikkelen vaker naar ernstige klachten. Verschillende studies onder ontheemde Oekraïners laten zien dat de psychische nood onder hen groot is. Iedere ontheemde Oekraïner in Nederland zou daarom op z’n minst toegang moeten hebben tot een laagdrempelige psychosociale interventie (LPI). 

Ze helpen bijvoorbeeld bij het vroegtijdig signaleren van psychische klachten en kunnen ervoor zorgen dat mensen tijdig passende hulp krijgen. Verder richten de interventies zich op het vergroten van de veerkracht en het versterken van de mentale gezondheid. Zo kunnen zij voorkomen dat psychische klachten verergeren.

Ondanks de vele voordelen blijkt uit verschillende analyses dat gemeenten LPI’s nog erg beperkt inzetten, zeker afgezet tegen de grote hoeveelheid psychische klachten onder ontheemden uit Oekraïne.

(Samengevat komt het beeld uit deze analyses erop neer dat zo’n 80 procent van de ontheemden tenminste milde psychische klachten heeft en dat minder dan 15 procent van gemeenten LPI’s inzet. Voor bronnen voor deze en andere uitspraken in dit document, zie de literatuurlijst.)

Moeilijkheden bij het maken van een keuze voor een LPI en de organisatie ervan lijken gemeenten te weerhouden ze in te zetten. 

Zo is niet iedereen even bewust van de voordelen. Daarnaast is het niet altijd helder hoe interventies gefinancierd kunnen worden. Ook heerst het idee bij velen dat Oekraïners een hoge drempel ervaren als het gaat om deelname aan dit soort activiteiten.

Om deze barrières zoveel mogelijk weg te nemen en het gebruik van LPI’s te stimuleren hebben wij deze handreiking opgesteld. Hierin staat wat het belang is van LPI’s, welke financieringsbronnen er zijn en hoe je een keuze kunt maken tussen de verschillende interventies. Ook leggen we uit hoe je een interventie succesvol kunt inzetten.