Menu
Home » Informatie » Laagdrempelige ondersteuning » Handreiking LPO » Sociale steun
Sociale steun is essentieel voor de emotionele gezondheid van ontheemden en kan op verschillende manieren worden geboden, zoals emotionele, praktische en informatieve steun. Het is belangrijk om deze steun af te stemmen op de behoeften van de ontheemde en rekening te houden met culturele verschillen.
Contact tussen lotgenoten en vrijetijdsactiviteiten zijn cruciaal voor het herstel. Door een veilige ontmoetingsruimte te creëren en laagdrempelige, gemeenschapsbevorderende activiteiten aan te bieden, kun je de mentale gezondheid ondersteunen.
Naast het bieden van steun is het belangrijk te focussen op het versterken en uitbreiden van de netwerken van ontheemden. Dit kan door te zorgen voor een steunende omgeving, het koppelen van ontheemden aan vrijwilligers, het bevorderen van contacten met Nederlanders, en het organiseren van buitenschoolse activiteiten.
15 Slachtofferhulp. (z.d.) Communiceren zonder oordeel.
16 ARQ Impact. (2011) Contact met getroffenen.
17 Slachtofferhulp. (z.d.) Op een goede manier reageren op wat iemand doormaakt.
18 Slachtofferhulp. (z.d.) Het herstelproces van een slachtoffer.
19 NPO. (z.d.). Over net in Nederland.
20 ARQ Nationaal Psychotrauma Centrum. (2023) Multidisciplinaire Richtlijn Psychosociaal Crisismanagement: Ondersteuning en zorg bij rampen en crises.
43 GGZ Totaal. (2022) Wetenschappelijk bewezen: lotgenotencontact helpt in de weg naar herstel
44 GGD. (2023) Factsheet Oekraïense ontheemden in Nederland Rapid Needs Assessment 2.
45 Open Embassy. (2024).- Van Direct Meedoen naar Volwaardig Meedoen.
46 Open Embassy. (2024) Van Direct Meedoen naar Volwaardig Meedoen.
47 Inter-Agency Standing Committee. (2007) IASC Guidelines on Mental Health and Psychosocial Support in Emergency Settings.
48 Open Embassy. (2024) Van Direct Meedoen naar Volwaardig Meedoen.
49 Movisie. (2024) Aan de slag met het sociale netwerk: Wegwijzer om sociaal netwerk in kaart te brengen, te vergroten en te versterken.
50 Pharos. (2022) Preventie psychische problemen en behoud veerkracht van statushouders.
51 Open Embassy. (2024) Van Direct Meedoen naar Volwaardig Meedoen.
Waarom het belangrijk is om laagdrempelige psychosociale ondersteuning te bieden.
Werk aan vertrouwen, signaleer vroegtijdig, voer structureel gesprekken en zet Oekraïense professionals in.
Lees hier meer over verschillende soorten steun en op welke verschillende manieren je sociale en emotionele steun kunt bieden.
Psycho-educatie is belangrijk voor slachtoffers van ingrijpende gebeurtenissen. Lees hier meer over belang en tips.
Laagdrempelige psychosociale interventies kunnen ondersteunen bij het verminderen van psychische klachten.
Zie hier een overzicht van verschillende tools, organisaties en tips die kunnen helpen bij laagdrempelige ondersteuning.
In het volgende webinar gaan we van 15.30 tot 17.00 in op desillusie. Er lijkt nog geen einde aan de oorlog, en Oekraïense ontheemden kunnen voorlopig waarschijnlijk niet terugkeren. Veel mensen hebben hun toekomstperspectief verloren en ervaren een gevoel van desillusie. In dit webinar wordt ingegaan op dit gevoel van desillusie en hoe je ontheemden daarbij kunt ondersteunen.
Disclaimer
Info@loketoekrainepsh.nl
088 662 5816
Het Loket Ontheemden Oekraïne PSH (LOOP) wordt gesubsideerd door het Ministerie van Justitie en Veiligheid.
Sociale steun kan een positieve impact hebben op de emotionele gezondheid van de ontheemden, en is door iedereen te geven. Je kan als opvangmedewerker of vrijwilliger zelf direct sociale steun bieden. Geef geen ongevraagd advies, maar ga na waar iemand behoefte aan heeft. Als je iemand probeert te helpen, is de neiging vaak om advies te geven. Hoe goedbedoeld ook, dit soort ongevraagde adviezen helpen iemand niet verder. Ze kunnen iemand zelfs een schuldgevoel geven, als ze denkt dat ze niet aan je advies kan voldoen. Zet mogelijkheden op een rij te en laat de ander altijd beslissen wat het beste past.15 Iedereen gaat anders om met de gevolgen van een ingrijpende gebeurtenis. Waar de een misschien veel wil praten, zoekt de ander liever afleiding. Het bieden van sociale steun kan op verschillende manieren.
Emotionele steun helpt mensen omgaan met stress en tegenslagen. Emotionele steun geef je door een luisterend oor, steun en troost te bieden, met aandacht voor iemands directe behoeften.16 Durf te vragen hoe het gaat. Het is niet altijd te zien hoe iemand zich voelt. Je kunt je belangstelling tonen door regelmatig te vragen hoe het gaat. Wees niet bang om direct te zijn, ook al kan dit soms ongemakkelijk zijn. Respecteer het ook als de ander niet meteen wil praten.17
Praktische steun omvat concrete hulp bij dagelijkse taken en het bieden van praktische oplossingen. Bijvoorbeeld door aan te bieden op het kind te passen zodat de ouder gemakkelijker naar de huisarts kan. Of iemand helpen met het zoeken van een sportvereniging of fietsles. Je kan in gesprek gaan met iemand en vragen welke praktische hulp er nodig is, en wie er kunnen helpen. Wanneer stressklachten niet vanzelf overgaan, kan het goed zijn om professionele hulp in te schakelen. Je kunt samen met iemand uitzoeken welke hulp er beschikbaar is.18
Informatieve steun voorziet mensen van nuttige informatie, advies of begeleiding om weloverwogen beslissingen te nemen. Je kan iemand bijvoorbeeld helpen door uitleg te geven over het Nederlandse zorgsysteem en hoe het Nederlands onderwijssysteem werkt. Ook kan het helpen om informatie te geven over de Nederlandse cultuur. Net in Nederland Oekraïne19 is een speciale pagina voor de Oekraïense ontheemden in Nederland. Op deze pagina komen onderwerpen aan bod over de Nederlandse cultuur, geschiedenis, maatschappij en gewoonten.
Tijdens het geven van sociale steun is het van belang om rekening te houden met culturele verschillen. Wees je ervan bewust dat klachten, problemen, behoeften en rouw op een andere manier geuit kunnen worden.20 Door in te spelen op hoe mensen in Oekraïne omgaan met verlies, kun je helpen passende ondersteuning te bieden. In de handreiking van de VNG is informatie te vinden over rituelen en gebruiken van Oekraïners omtrent rouw en verlies. Daarbij is er op initiatief van Slachtofferhulp een zogenaamde Rouwmeter in het Oekraïens. Die kan ontheemden inzicht geven in wat ze nu doormaken en bovendien uitleggen dat professionele hulp kan helpen om hiermee om te gaan.
Op de pagina van Slachtofferhulp vind je voorbeelden van dingen waar slachtoffers vaak tegenaan lopen tijdens hun herstel en hoe je per situatie het beste kan helpen. Ook op de website van ARQ staan handige tips voor het geven van sociale steun. Verder is op de website van Augeo informatie te vinden over het inzetten van sociale steun voor kinderen, jongeren en ouders.
Het contact met lotgenoten kan belangrijk zijn in het herstel.43 Lotgenoten zijn mogelijk eerder geneigd met elkaar in gesprek te gaan over hun (mentale) gezondheid omdat er eerder sprake is van wederzijds begrip en omdat het contact plaatsvindt in een informele setting.44 Je kunt een bijdrage leveren door het faciliteren of ondersteunen van contact onder de ontheemden door een veilige omgeving te creëren waar mensen elkaar kunnen ontmoeten en zich kunnen ontspannen.
Stimuleer en ondersteun ook aanvullende activiteiten die de gemeenschapszin bevorderen. Mensen halen steun uit de gedeelde identiteit en vergelijkbare ervaringen. Vrijetijdsactiviteiten hebben dan ook een groot effect op de (mentale) gezondheid.45 Laagdrempelige vrijetijdsactiviteiten zijn niet de eerste dingen waar mensen naar zullen vragen. Daarom loont het om, na het bespreken van de meest urgente issues, door te vragen: waar word je blij van, wat zijn je hobby’s, waar krijg je energie van? 46
Je kunt ook een huiskamer inrichten waar bewoners uit de opvang contact met elkaar kunnen leggen en activiteiten kunnen ondernemen. Denk hierbij aan uiteenlopende dingen als boekbesprekingen, acupunctuursessies, mIndfulnesstraining, ouderschapsbijeenkomsten of steun- en activiteitengroepen voor vrouwen. Ook het organiseren van culturele en religieuze evenementen kan bevorderend werken.47 Denk bijvoorbeeld aan het inrichten van een ruimte waar ontheemden kunnen bidden. Kleine acties, zoals een keer in de week yoga of fietslessen, zorgen al voor ontspanning en bevorderen het gemeenschapsgevoel.48
Naast het zelf bieden van sociale en emotionele steun, kun je je inzetten om het netwerk te activeren, te versterken en uit te breiden om alternatieve vormen van steun te zoeken. Ontheemden met een eigen netwerk zijn beter in staat om zelf ondersteuning te vinden.49 Check daarom ook in hoeverre er een steunende omgeving aanwezig is die sociale en emotionele steun kan bieden. Vraag waar behoefte aan is en wat jij daar eventueel aan kunt bijdragen, bijvoorbeeld door contact met lotgenoten of familie mogelijk te maken. Het blijkt bijvoorbeeld goed te werken om ontheemden met een klein netwerk te koppelen aan vrijwillige maatjes, om zo hun netwerk te vergroten.50 Movisie heeft een wegwijzer met tips over hoe je het netwerk in kaart kan brengen en kunt vergroten en versterken.
Ook is de behoefte van ontheemden inmiddels veranderd. In de eerste maanden na de inval bevonden mensen zich in een crisismodus. Verbindingen met mensen met een andere achtergrond speelden een kleinere rol. Nu zien we echter een toenemende behoefte aan het leggen van contacten met mensen die al langer in Nederland wonen. Uit onderzoek blijkt dat contacten met andere mensen een van de motivaties is om werk te zoeken.51 Via apps als Meetup kunnen mensen met elkaar verbinden op basis van gemeenschappelijke interesses, zoals sport.
Verder kun je het contact bevorderen door activiteiten buiten de opvanglocatie te organiseren. Op deze manier komen mensen makkelijker in contact met anderen. Faciliteer dat buurtbewoners met verschillende achtergronden elkaar laagdrempelig en gelijkwaardig kunnen ontmoeten. Zorg dat opvanglocaties meegenomen worden in de lokale, wijk- of buurtaanpak, voor sociale verbondenheid.
Laagdrempelige psychosociale interventies (LPI’s) kunnen ondersteunen bij het verminderen van psychische klachten, zoals stress, angst en depressie. LPI’s kunnen voorkomen dat milde klachten escaleren naar ernstige (zoals posttraumatische stressstoornis) en in sommige gevallen chronische aandoeningen, door vroegtijdige signalering en verwijzing. LPI’s richten zich ook op het bevorderen van de veerkracht en zelfredzaamheid. Daarbij kunnen ze (een gevoel van) meer eigen regie stimuleren.
Op onze website kun je meer vinden over het belang en de financiering van LPI’s, hoe je een keuze kunt maken tussen de verschillende interventies en hoe je ze succesvol kunt inzetten. Maak gebruik van onze keuzehulp om te zien welke interventies de meest passende zijn voor verschillende doelgroepen.
Heb je een paar minuten tijd?
Zou je dan een korte vragenlijst willen invullen? Voor ons zijn die paar minuten onbetaalbaar.