Good practice - jongeren
'Wat we merken op het moment dat ouders deelnemen tijdens de pilot, is dat hoe meer de ouders betrokken zijn, hoe beter de kinderen het doen. En wat we terugkrijgen van ouders is dat ze niet alleen een verandering zien in het gedrag van hun kind, maar ook in hun relatie met hun eigen kinderen.'
EASE vergroot de veerkracht van Oekraïense jongeren
De adolescentie is voor velen een turbulente en uitdagende levensfase waarin jongeren op zoek gaan naar hun eigen identiteit. Voor jongeren met een vluchtverleden is deze periode vaak extra ingewikkeld. Zij moeten zich niet alleen aanpassen aan een nieuw land, een onbekende taal en een andere cultuur, maar ook leren omgaan met uiteenlopende verwachtingen – zowel van hun familie als van de samenleving waarin ze zijn terechtgekomen. Daarbij dragen velen ervaringen met zich mee die potentieel traumatisch zijn. Daardoor kunnen ze moeite hebben om hun plek in de samenleving te vinden, wat kan leiden tot eenzaamheid en sociale uitsluiting. Hierdoor lopen ze een verhoogd risico op het ontwikkelen van psychosociale klachten en kunnen ze extra ondersteuning gebruiken. Tegelijkertijd kampen veel ouders met mentale problemen, waardoor zij hun kinderen niet voldoende kunnen begeleiden.
Daarom is het cruciaal om Oekraïense jongeren aanvullende ondersteuning te bieden. Maar jongeren lijken niet altijd open te staan voor hulp. Daarbij maken taalverschillen het extra moeilijk om hen te bereiken. Dus wat kan je als opvang doen?
Ook op de opvanglocaties in Amsterdam zagen maatschappelijk werkers veel Oekraïense jongeren worstelen met gedrags- en emotionele uitdagingen. Om hier verandering in te brengen, startte gemeente Amsterdam, in samenwerking met War Child, een succesvolle pilot met de interventie EASE voor Oekraïense jongeren. Daarmee wilde zij hen in eigen taal helpen om met de uitdagingen om te gaan.
Lessen voor de opvang:
- Zorg voor interventies specifiek voor jongeren;
- Train medewerkers te werken met jongeren;
- Werk samen met hun ouders om jongeren te helpen.
EASE
Het programma Early Adolescent Skills for Emotions (EASE) is ontwikkeld door de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) samen met War Child. Het betreft een korte psychologische interventie gericht op jongeren van 10 tot 15 jaar die kampen met psychische klachten zoals angst en stress, veroorzaakt door blootstelling aan conflicten of andere moeilijke situaties. De training richt zich op het vergroten van de veerkracht en helpt jongeren om beter met hun emoties om te gaan, met als doel stress te verminderen en het algehele welzijn te verbeteren. De interventie bestaat uit zeven groepssessies voor jongeren en drie groepssessies voor hun verzorgers.
‘Er zijn niet genoeg geschikte programma’s voor deze jongeren.’
Endry van den Berg is als coördinator bij War Child verantwoordelijk voor EASE in Nederland. Zij ziet dat Oekraïense jongeren het moeilijk hebben: ‘In Amsterdam zijn achttien opvanglocaties voor Oekraïense vluchtelingen. Op de opvanglocaties is behoefte aan extra psychosociale ondersteuning voor de jongeren. Maatschappelijk werkers zien dat veel jongeren worstelen met gedrags- en emotionele uitdagingen. Maar er zijn niet genoeg geschikte programma’s voor deze jongeren. Dit beeld zien we niet alleen in Amsterdam, maar ook in de rest van Nederland.’
Daarom startte gemeente Amsterdam in 2023, in samenwerking met War Child, een pilot op een van de opvanglocaties. Opvangmedewerkers werden getraind in de EASE-interventie en begeleidden jongeren gedurende zeven bijeenkomsten. Voorafgaand aan deelname deden de organisatoren een screening aan de hand van een gevalideerde vragenlijst. Jongeren bij wie psychologische problematiek werd vastgesteld en voor wie de training geschikt was, konden deelnemen aan het programma.
‘Niet alleen een verandering in het gedrag van hun kind, maar ook in hun relatie met hun eigen kinderen.’
In regio Amsterdam-Amstelland werken ze met Oekraïens sprekende coaches die spreekuren houden en waar bewoners terechtkunnen met psychosociale vragen. Na de positieve resultaten van de EASE-pilot, besloot de gemeente om de coaches op meerdere locaties te trainen in EASE zodat ze ook met jongeren kunnen werken: ‘We trainen de coaches om extra vaardigheden toe te voegen aan hun gereedschapskist zodat ze die ook kunnen gebruiken om jongeren te ondersteunen. Deze training bestond uit een intensieve cursus, waarna de deelnemers in duo’s aan de slag gingen met een groep jongeren en hun ouders, begeleid door een ervaren trainer van War Child. Binnenkort hebben we tien mensen getraind in de hele gemeente Amsterdam. En daarmee zouden we in principe alle Oekraïense kinderen in Amsterdam kunnen bereiken die het nodig hebben. De mensen die we hebben getraind waren erg blij, niet alleen met hoe de training ging, maar ook met de interventie zelf. En dat ze nu de mogelijkheid hebben om te werken met jongeren.’
In andere landen is al gebleken dat de interventie veilig en effectief is in het verminderen van psychische klachten bij jongeren van 10 tot 15 jaar. Evaluaties toonden aan dat zowel jongeren als ouders minder psychosociale klachten meldden na deelname aan EASE. Ook in Amsterdam zijn de resultaten volgens Endry positief: ‘Wat we terug horen is dat kinderen, naast dat ze nieuwe vaardigheden aanleren, het echt leuk vonden om wekelijks met een groep kinderen te zijn. Er zijn ook vriendschappen gevormd. Dat is een belangrijk aspect voor de kinderen zelf. Ook de ouders gaven aan dat ze het prettig vonden om ervaringen te delen met andere ouders. Het betrekken van de ouders is geen vereiste, maar het is een krachtig element. Wat we merken op het moment dat ouders deelnemen tijdens de pilot, is dat hoe meer de ouders betrokken zijn, hoe beter de kinderen het doen. En wat we terugkrijgen van ouders is dat ze niet alleen een verandering zien in het gedrag van hun kind, maar ook in hun relatie met hun eigen kinderen.
EASE blijkt een effectieve manier te bieden om Oekraïense jongeren te ondersteunen in hun huidige situatie. Doordat de interventie niet door een geestelijk gezondheidsprofessional hoeft te worden uitgevoerd, biedt dit kansen voor snelle opschaling. Gezien de hoge drempels voor toegang tot de reguliere zorg, biedt EASE een laagdrempelige manier om jongeren tijdig de ondersteuning te bieden die zij nodig hebben. Vluchten, aanpassen aan een nieuw land met een onbekende taal en onzekerheid vraagt heel veel van Oekraïense jongeren, en daar is middels EASE wat extra aandacht voor.
War Child
War Child biedt wetenschappelijk bewezen effectieve methodes voor mentale steun aan kinderen die opgroeien met de gevolgen van oorlog. Wil je gebruik maken van de expertise van War Child? Mail nederlandprogramma@warchild.nl.
